Πνευμονική εμβολή : Συμπτώματα -Διάγνωση - Θεραπεία
Πνευμονική εμβολή (Π.Ε.) είναι η απόφραξη ενός ή περισσοτέρων κλάδων της πνευμονικής αρτηρίας από έμβολο (συνήθως θρόμβος), που προέρχεται από το φλεβικό σύστημα της κάτω και της άνω κοίλης φλέβας. Σπανιότερα, το έμβολο μπορεί να είναι αέρας, λίπος, ελαιώδες υλικό ή νεοπλασματικός ιστός.
Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική, διότι πολλοί ασθενείς καταλήγουν τις πρώτες ώρες από την εισαγωγή τους και στο 22% η διάγνωση τίθεται μετά θάνατον.
Γενικά οι θρόμβοι δημιουργούνται κυρίως όταν υπάρχει βραδεία ροή του αίματος μέσα στις φλέβες. Η βραδεία ροή προκαλείται όταν πιέζεται εξωτερικά η φλέβα από οποιαδήποτε αιτία ή όταν υπάρχει καρδιακή ανεπάρκεια. Τα συνηθέστερα αίτια που πιέζουν εξωτερικά τις φλέβες είναι οι διάφοροι όγκοι, κακοήθεις ή καλοήθεις μέσα στην κοιλιά, το έμβρυο που βρίσκεται μέσα στη μήτρα στις εγκύους. Όμως πέραν από αυτά τα αίτια που δημιουργούν τις φλεβικές θρομβώσεις η τοπική βλάβη του τοιχώματος μιας φλέβας και η υπερπηκτικότητα του αίματος είναι πρόσθετοι παράγοντες που συμβάλλουν ουσιαστικά.
Συνήθως αποσπώνται τμήματα του θρόμβου, που ανάλογα με το μέγεθός τους κινούνται μέσα στις φλέβες και όταν φθάσουν στους πνεύμονες σφηνώνονται σε μεγάλου ή μετρίου ή μικρού μεγέθους κλάδους της πνευμονικής αρτηρίας και δημιουργούν αντίστοιχου μεγέθους πνευμονικές εμβολές.
Άμεσο αποτέλεσμα της εμβολής είναι να μην αιματώνεται η περιοχή που αρδεύει η αποφραχθείσα αρτηρία και να παύει να λειτουργεί η αντίστοιχη περιοχή του πνεύμονα.
Οι παράγοντες λοιπόν που αυξάνουν τους κινδύνους ενός ατόμου για βαθιά φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή είναι:
- Καρκίνος
- Οικογενειακό ιστορικό (ένα στενό μέλος της οικογένειας με ιστορικό εμβολών)
- Κατάγματα κνήμης ή ισχίου
- Γενετικές διαταραχές της πήξης του αίματος, συμπεριλαμβανομένου του παράγοντα V-Leiden και των αυξημένων επιπέδων ομοκυστεΐνης- Θρομβοφιλία
- Ιστορικό καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου
- Μείζονα χειρουργική επέμβαση
- Παχυσαρκία
- Καθιστικός τρόπος ζωής
Τα συμπτώματα μιας πνευμονικής εμβολής εξαρτώνται από το μέγεθος του θρόμβου και την ακριβή τοποθεσία όπου έχει προκαλέσει την απόφραξη στον πνεύμονα.
Η διάγνωση παρουσιάζει δυσκολίες γιατί τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά αλλά και η βαρύτητα τους ποικίλει από πολύ ελαφρά έως δραματική. Έτσι μία μαζική πνευμονική εμβολή μπορεί να εκδηλωθεί με κυάνωση (μπλέ χρώμα δέρματος) και μεγάλη πτώση της αρτηριακής πιέσεως ή και ακαριαίο θάνατο (αφού αποκλείεται όχι μόνο η οξυγόνωση στους πνεύμονες αλλά και η επιστροφή του αίματος στη συστηματική κυκλοφορία).
Το πιο κοινό σύμπτωμα της πνευμονικής εμβολής είναι η δύσπνοια. Αυτή μπορεί να είναι σταδιακή ή αιφνίδια.
Άλλα συμπτώματα πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν:
- Πόνος στο στήθος που μπορεί να εκτείνεται στο χέρι, το σαγόνι, τον λαιμό και τον ώμο
- Ταχυκαρδία
- Βήχας
- Λιποθυμία
- Καρδιακή αρρυθμία
- Αίσθημα ζάλης
- Γρήγορη αναπνοή- ταχύπνοια
- Αιμόπτυση
- Ανησυχία
- Μπλε απόχρωση στο δέρμα και εφίδρωση
Η πνευμονική εμβολή προκαλείται συνήθως από θρόμβους που αποσπώνται από θρομβώσεις των φλεβών των ποδιών ή της κοιλιάς. Η διάγνωση των φλεβικών θρομβώσεων και ειδικά των θρομβώσεων των φλεβών των ποδιών γίνεται με το υπερηχογράφημα.
Η οριστική διάγνωση της πνευμονικής εμβολής απεικονιστικά γίνεται σήμερα με ειδική αξονική τομογραφία πνευμόνων ή σπανιότερα με σπινθηρογράφημα αιμάτωσης πνευμόνων.
Εργαστηριακή διάγνωση
Η εργαστηριακή διάγνωση παρουσιάζει και αυτή δυσκολίες αφού τα ευρήματα δεν είναι ειδικά (ευρίσκονται και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις). Εξετάσεις που πιθανόν να μας οδηγήσουν στην διάγνωση είναι:
Ηλεκτροκαρδιογράφημα : μπορεί να υπάρχει επιτάχυνση του φυσιολογικού ρυθμού (φλεβοκομβική ταχυκαρδία) και άλλες μη ειδικές διαταραχές.
Ακτινογραφία θώρακος : μπορεί να αποκαλυφθεί σκιά (που αντιστοιχεί σε πνευμονικό έμφρακτο).
Υπερηχοκαρδιογράφημα (triplex καρδιάς) : πρέπει να γίνει άμεσα αν υποπτευθούμε πνευμονική εμβολή . Είναι πιθανό να παρατηρηθεί αύξηση των διαστάσεων των δεξιών κοιλοτήτων της καρδιάς (δεξιού κόλπου, δεξιάς κοιλίας) και κατάργηση των αναπνευστικών διακυμάνσεων της κάτω κοίλης φλεβός. Τα ευρήματα αυτά είναι τόσο πιο εμφανή όσο μεγαλύτερη είναι η πνευμονική εμβολή και ανακλούν την κατάσταση υψηλών πιέσεων στις δεξιές κοιλότητες, αφού το αίμα που επιστρέφει σε αυτές δυσκολεύεται να προωθηθεί στους πνεύμονες.
Εξέταση των αερίων του αίματος: μπορεί να αποκαλύψει μείωση του οξυγόνου (υποκορεσμό και πτώση της πιέσεως του οξυγόνου) και αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα που αποβάλλεται πλημμελώς.
Εξετάσεις του αίματος τα προϊόντα αποδόμησης του ινωδογόνου (d-dimers): μπορεί να βρεθούν μετρίως ή πολύ αυξημένα, ενώ άνοδο (μικρή-μέτρια) μπορεί να παρουσιάσουν και τα επίπεδα τροπονίνης.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Το πρώτιστο είναι μετά από μία μικρή πνευμονική εμβολή να αποφύγουμε μία ακόμη μεγαλύτερη και γενικά να αποφύγουμε τις υποτροπές. Αυτό επιτυγχάνεται με την αποφυγή καθυστερήσεων (ύποπτα ανεξήγητα συμπτώματα ιδιαιτέρως αν συνδυάζονται με εμφάνιση θρομβοφλεβίτιδας ή και μόνο θρομβοφλεβίτιδα μας οδηγούν αμέσως στο γιατρό) για άμεση έναρξη αντιπηκτικής αγωγής.
Η θεραπεία με αντιπηκτική αγωγή μπορεί να μην είναι επαρκής όπως σε περιπτώσεις μαζικής πνευμονικής εμβολής, απειλητικής για τη ζωή. Το λόγο στην προκειμένη περίπτωση έχει η άμεση χορήγηση ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, δραστικής δηλαδή φαρμακευτικής ουσίας που προσπαθεί να διαλύσει τον αποφράσσοντα θρόμβο και να απελευθερώσει την πνευμονική κυκλοφορία (το πετυχαίνει σε ποσοστό >60%).
Μετά την αρχική φάση η αντιπηκτική θεραπεία συνεχίζεται για τουλάχιστον 6μήνες ή και περισσότερο με τα κλασικά αντιπηκτικά φάρμακα, τους αναστολής της βιταμίνης Κ (κουμαρινικά-SINTROM ). Υπάρχουν και οι νεώτερες αντιπηκτικές φαρμακευτικές ουσίες (dabigatran, rivaroxaban, apixaban) που δεν απαιτούν συχνούς ελέγχους.
Φυσικά η θεραπεία συμπληρώνεται όταν είναι δυνατόν και με την άρση του αιτίου (π.χ αφαίρεση καλοήθους ή κακοήθους όγκου) που κωλύει (εμποδίζει) την φλεβική κυκλοφορία.
Επίσης συμπληρώνεται με μέτρα που εμποδίζουν τη λίμναση του φλεβικού αίματος στα κάτω άκρα όπως είναι οι ελαστικές κάλτσες και η αποφυγή καθιστικής στάσης για μεγάλα χρονικά διαστήματα (π.χ μεγάλο αεροπορικό ταξίδι).
.jpg)
