Test κοπώσεως σε τάπητα: Μύθοι και πραγματικότητα
Η καρδιολογική εξέταση αποτελεί σήμερα μία προσιτή και αναγκαία ιατρική εξέταση που αναζητάει ο καθένας σε οποιαδήποτε ηλικία της ζωής του για διαφόρους λόγους. Αυτή η εξέταση πρέπει να περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και τουπερηχοκαρδιογράφημα (triplex). Αρκούν όμως αυτές οι εξετάσεις για να αναδείξουν την κατάσταση της καρδιολογικής μας υγείας?
Σε πολλούς εξεταζόμενους ,ανάλογα την συμπτωματολογία που εμφανίζουν και τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου που έχουν, συστήνεται να υποβληθούν σε δοκιμασία κοπώσεως σε τάπητα(test κόπωσης).
Η δοκιμασία κόπωσης ή αλλιώς test κοπώσεως αποτελεί μία εξέταση:
- εύκολη στην διενέργεια της
- οικονομική
- αναίμακτη
- χωρίς ακτινοβολία και χορήγηση φαρμάκων,
που διενεργείται για να διαγνωσθεί η στεφανιαία νόσος ( στεφανιαία αγγεία με στενώσεις).
Στο άκουσμα ,όμως, αυτής της εξέτασης , πολλοί είναι που δυσανασχετούν (ιδίως οι άνδρες) και εκφράζουν την άρνησή τους ,προβάλλοντας πολλά ερωτήματα και ανησυχίες . Στην πραγματικότητα η έλλειψη φυσικής άσκησης και η πιθανότητα μη ολοκλήρωσης της δοκιμασίας με επακόλουθο περαιτέρω ιατρικές εξετάσεις, αποθαρρύνουν τον εξεταζόμενο από αυτήν την απλή δοκιμασία , που το μόνο που απαιτεί είναι η ικανότητα βάδισης σε τάπητα.
Πολλά είναι τα ερωτήματα που τίθονται και προβληματίζουν τον εξεταζόμενο πριν υποβληθεί σε δοκιμασία αλλά και μετά την ολοκλήρωση της.
1) Γιατρέ γιατί να υποβληθώ σε test από την στιγμή που κάθε μέρα μπορώ και περπατάω και ανεβαίνω σκάλες και δεν αισθάνομαι κάτι?
Η δοκιμασία κοπώσεως δεν είναι αθλητική άσκηση σε τάπητα γυμναστηρίου . Είναι ιατρική καρδιολογική εξέταση σε κυλιόμενο τάπητα, με ειδικό πρωτόκολλο, όπου ο εξεταζόμενος υποβάλλεται σε έλεγχο σωματικής άσκησης υπό συνεχή ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση (ηλεκτροκαρδιογραφημα) κατά τη διάρκεια της βάδισης στον τάπητα και στο τέλος της.
Ο καρδιολόγος παρακολουθεί το ηλεκτροκαρδιογράφημα για τυχόν αλλοιώσεις ,καθώς και ασυμπτωματικές σύμπλοκες αρρυθμίες ενώ παράλληλα παρατηρεί την κλινική εικόνα του εξεταζόμενου για πιθανά συμπτώματα.
Πολλοί ανεβοκατεβαίνουν σκάλες ,χωρίς αξιολογήσιμα συμπτώματα, αλλά το καρδιογράφημα τους εμφανίζει διαταραχές, που αν εντοπισθούν πρώιμα θα προλάβουν την εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου.
2) Γιατρέ δεν κάνω τεστ κοπώσεως γιατί δεν μπορώ να τρέξω τόσην ώρα . Καλύτερα να γυμναστώ πρώτα και μετά να το δοκιμάσω.
Η δοκιμασία κοπώσεως δεν είναι μία έντονη άσκηση που διενεργείται σε γυμναστήρια . Δεν απευθύνεται σε καλά αθλούμενους και σε νέους. Δεν περιλαμβάνει τρέξιμο και δεν διαρκεί …..ώρα.
Πρόκειται για βάδιση-περπάτημα σε κυλιόμενο τάπητα , με μικρή ταχύτητα και κλίση που ανά 3 λεπτά αυξάνει (και η ταχύτητα και η κλίση). Διαρκεί περίπου 7-10 λεπτά και στόχος της βάδισης είναι να αυξηθούν οι καρδιακοί παλμοί-σφυγμοί με φυσικό τρόπο έως ένα όριο ανάλογα την ηλικία.
Αν ο εξεταζόμενος διακόψει την δοκιμασία πριν την ολοκλήρωση της, πρέπει να αναζητηθεί και να προσδιορισθεί το αίτιο. Είναι καρδιολογικο? αναπνευστικό? μυοσκελετικό? νευρολογικό?
Μόνο οι ασθενείς που πάσχουν παράλληλα από σοβαρά ορθοπεδικά προβλήματα που προκαλούν δυσκινησία (π.χ. μηνίσκος, οξείες οσφυοϊσχιαλγίες υπό αγωγή, σοβαρές αρθρίτιδες) αδυνατούν να ολοκληρώσουν ακόμη και ολίγα λεπτά άσκησης στον τάπητα.
3) Γιατρέ είναι ασφαλής εξέταση? Κινδυνεύω να πάθω ανακοπή?
Είναι πολύ ασφαλής δοκιμασία και τα ανεπιθύμητα συμβάντα είναι πολύ σπάνια. Η πιθανότητα θανάτου κατά την δοκιμασία προσδιορίζεται σε λιγότερο από 0,01% (δηλαδή 1 σε 10.000 περιστατικά) , ενώ αρρυθμίες που απειλούν την ζωή εμφανίζονται με πιθανότητα 0,05% (δηλαδή 5 σε 10.000 περιστατικά).
Εάν έχει προηγηθεί νωρίτερα μια πλήρη καρδιολογική εξέταση με κλινική εξέταση ,ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα η πιθανότητα ανακοπής ελαχιστοποιείται.
Ας μην ξεχνάμε ,άλλωστε , ότι η δοκιμασία πρέπει διενεργείται σε ένα ασφαλές ιατρικόφαρμακευτικό περιβάλλον .
Συχνά βλέπουμε ασθενείς να παραπέμπονται για δοκιμασία κόπωσης κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας και χωρίς καν να εξετασθούν κλινικά από καρδιολόγο.
4) Γιατρέ ,θα ήθελα να κάνω ένα test κοπώσεως μετά από παρότρυνση του προσωπικού μου ιατρού.
Η καρδιολογική κλινική εξέταση, η λήψη της αρτηριακής πίεσης , το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και το υπερηχοκαρδιογράφημα είναι χρήσιμες εξετάσεις που θα πρέπει να γίνουν πριν από την δοκιμασία κόπωσης. Μπορεί να αποκαλύψουν παθήσεις τις οποίες ο ασθενής δεν γνώριζε και στις οποίες η δοκιμασία αντενδείκνυται (π.χ. ένα φύσημα σχετιζόμενο με στένωση αορτικής βαλβίδας ή κάποια αρρυθμία ή πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση ή ασυμπτωματική καρδιακή δυσλειτουργία).
Είναι σημαντικό η παραπομπή για δοκιμασία κόπωσης, επί της ουσίας, να γίνεται από καρδιολόγο και όχι από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων.
5) Γιατρέ το έβγαλα το test?
Μετά τη δοκιμασία ρωτούν συχνά οι ασθενείς «γιατρέ το έβγαλα;». Τι εννοούν όμως και τι πραγματικά ισχύει σε αυτή την ερώτηση;
Αρχικά θα πρέπει να γνωρίζουμε πότε ολοκληρώνεται η δοκιμασία. Αυτό συμβαίνει όταν επιτευχθεί η μεγίστη προβλεπόμενη καρδιακή συχνότητα (μέγιστοι καρδιακοί παλμοί) για τα δεδομένα της ηλικίας.
Αυτή η μέγιστη προβλεπόμενη καρδιακή συχνότητα καθορίζεται από τον απλό μαθηματικό τύπο 220 μείον ηλικία (πχ ένας ασθενής 50 ετών έχει μεγίστη προβλεπόμενη καρδιακή συχνότητα 220-50=170 που σημαίνει ότι όταν οι παλμοί φθάσουν στους 170 σφύξεις κατά λεπτό ο γιατρός έχει δικαίωμα να σταματήσει την δοκιμασία διότι έχει αντλήσει όλες τις διαγνωστικές πληροφορίες).
Όμως , η μέγιστη καρδιακή συχνότητα σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορεί να επιτευχθεί στον απόλυτο αριθμό της για διαφόρους λόγους. Δεν έχουν όλοι οι εξεταζόμενοι τον ίδιο βαθμό φυσικής κατάστασης και επέρχεται ο μυικός κάματος σχετικά νωρίς σε κάποιους. Σε άλλες περιπτώσεις αναγκάζεται ο ιατρός να διακόψει νωρίτερα την δοκιμασία επειδή εμφανίζουν συμπτώματα πόνου στο στήθος ή επειδή εμφανίζουν επικίνδυνες αρρυθμίες ή επειδή ο γιατρός ανιχνεύει σημεία σοβαρής μυοκαρδιακής ισχαιμίας στο ΗΚΓ. Σε αρκετές περιπτώσεις η δοκιμασία διακόπτεται λόγω απότομης και σημαντικής ανόδου της αρτηριακής πίεσης ή αντίστροφα μερικές φορές λόγω σημαντικής πτώσης της πίεσης κατά την άσκηση.
Σε κάθε περίπτωση διακοπής της δοκιμασίας λόγω εξάντλησης του ασθενή η δοκιμασία έχει διαγνωστική αξία μόνο εφόσον έχει γενικά επιτευχθεί τουλάχιστον το 85% της μεγίστης προβλεπόμενης καρδιακής συχνότητας.
Συνεπώς όταν ο ασθενής ρωτάει «αν το έβγαλε» θα πρέπει να του εξηγηθούν απλουστευμένα όλες οι παράμετροι που λαμβάνονται υπ’ όψιν στη διάρκεια μιας δοκιμασίας κόπωσης.
6) Γιατρέ ποια είναι η αξιοπιστία της εξέτασης και η προγνωστική της αξία?
Η δοκιμασία κόπωσης δεν είναι απόλυτα ακριβής μέθοδος (δεν έχει 100% ευαισθησία και 100% ειδικότητα) επομένως δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε άτομα με πολύ χαμηλό ή πολύ υψηλό κίνδυνο νόσησης από στεφανιαία νόσο. Στα άτομα με πολύ χαμηλό προεξεταστικό κίνδυνο ένα παθολογικό αποτέλεσμα είναι πιθανώς ψευδώς θετικό, ενώ στα άτομα με πολύ υψηλό κίνδυνο ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα είναι πιθανώς ψευδώς αρνητικό. H ευαισθησία της είναι 61-73 % ενώ η ειδικότητά της 60-80%.
Η εκτίμηση της πιθανότητας να έχει κανείς στεφανιαία νόσο πριν από την δοκιμασία είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του ο καρδιολόγος πριν από την παραπομπή.
Για παράδειγμα η δοκιμασία έχει μεγαλύτερη διαγνωστική αξία αν γίνει σε ασθενείς πού έχουν εμφανίσει ύποπτα συμπτώματα (πχ πόνο στο στήθος κατά την προσπάθεια, στηθάγχη) ή σε όσους έχουν παράγοντες κινδύνου (βλ. κάπνισμα, σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου).
Μεγάλη διαγνωστική και κλινική αξία έχει η δοκιμασία κόπωσης σε ασθενείς που έχουν γνωστό ιστορικό στεφανιαίας νόσου πχ έχουν ιστορικό επέμβασης αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (CABG) ή παλαιό έμφραγμα ή έχουν κάνει στεφανιαία αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent, σε αυτές τις περιπτώσεις η δοκιμασία κόπωσης αποτελεί σημαντική εξέταση για την μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών αυτών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:
- Η κλασική δοκιμασία κόπωσης στον τάπητα εξακολουθεί να είναι μια κλινικά χρήσιμη δοκιμασία, που δεν αφορά αποκλειστικά την στεφανιαία νόσο, αλλά είναι χρήσιμη γενικά στην διερεύνηση συμπτωμάτων που προκαλούνται κατά την προσπάθεια (μπορεί να σχετίζονται πχ με αρρυθμίες).
- Στην ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου η ευαισθησία και η ειδικότητα της μεθόδου είναι χαμηλή ιδιαίτερα σε εξεταζόμενους με μικρή πιθανότητα κινδύνου πριν από το τεστ.
- Η κλασική δοκιμασία κόπωσης δεν θα ανιχνεύσει εύκολα μια ήπια/μέτρια στένωση στεφανιαίας αρτηρίας αλλά θα είναι πολύ χρήσιμη στην αναπαραγωγή στηθαγχικού τύπου ενοχλημάτων που προκαλούνται με την προσπάθεια και συχνότερα σχετίζονται με σοβαρότερες στενώσεις στεφανιαίας αρτηρίας.
- Η καλή ανοχή στην άσκηση, δηλαδή ένας ικανοποιητικός χρόνος άσκησης στον τάπητα, σχετίζεται με καλή λειτουργικότητα του μυοκαρδίου και καλή μελλοντική πρόγνωση.
- Ασθενείς ηλικιωμένοι ή με δυσκολίες βάδισης ή μειωμένη ανοχή στην άσκηση είναι προτιμότερο να υποβληθούν σε μια αναίμακτη απεικονιστική μέθοδο εκτίμησης στεφανιαίας νόσου.
- Ο συνδυασμός της κλασικής δοκιμασίας κόπωσης με εκτίμηση του φορτίου ασβεστίου των στεφανιαίων αγγείων (μέσω μιας αξονικής στεφανιογραφίας) είναι ιδιαίτερα χρήσιμος στη διάγνωση στεφανιαίας νόσου ιδιαίτερα σε άτομα με ενδιάμεσο κίνδυνο-με βάση τις πιθανότητες πριν από την εξέταση.
- Η κλασική χαμηλού κόστους δοκιμασία κόπωσης σε τάπητα τείνει να υποτιμάται σε σχέση με τις νέες και ακριβές απεικονιστικές τεχνικές όμως εξακολουθεί να είναι ένα χρήσιμο κλινικό εργαλείο στον έμπειρο και με ουσιώδη κλινικό προσανατολισμό καρδιολόγο.
.jpg)
